Wat is zandsculpturen?
Zandsculpturen is eigenlijk zandkastelen maken voor volwassenen. Met speciaal rivierzand worden er beelden gemaakt uit blokken zand. Het zandsculpturen zelf is slechts een onderdeel van de activiteit. Voordat er begonnen kan worden met het zandsculpturen zelf, wordt het zand gemengd met water om zo een stevige basis te krijgen. Dit noemen we compacten.
Het zand wordt in vierkanten bakken (mallen) geschept, deze bakken zijn op een speciale manier aan elkaar gezet met
scharnieren, zodat deze na het compacten eenvoudig weggehaald kunnen worden. In deze bakken wordt het zand laag voor laag vermengd met water en aangestampt, dit om later een goed blok te hebben, waar een mooi beeld uit gemaakt kan worden.
Speciaal zand
Met zandsculpturen wordt er speciaal zand gebruikt. Het zand moet hoog kunnen kopen en vooral erg stevig in elkaar zitten, om er mooie beelden uit te kunnen halen. Hiervoor is gewoon zand niet geschikt. Zand van het strand bijvoorbeeld, makkelijk te krijgen zou je denken. Maar juist dit zand is ongeschikt. Op het strand rollen de korrels in de getijden over elkaar en worden ze glad geschuurd, daarom zijn ze minder geschikt als zand voor zandsculpturen.
Het zand dat gebruikt wordt voor zandsculpturen komen uit de rivier de Maas in Nijmegen. Die zand heeft een hoekige vorm en lijkt op dobbelsteentjes die perfect in elkaar passen, waardoor er een mooi beeld gemaakt kan worden.
Wat te doen met regen?
Een vraag die vaak gesteld wordt is; ‘wat gebeurt er met de zandsculpturen als het regent?’
Een logische vraag. Speelde je als klein kind op het strand en was de spanning dan ook zo groot als er een kuil gegraven werd met een ‘straatje’ naar de zee, zodat er water in kon lopen? Dan was er te zien dat het water even in de kuil bleef staan, maar daarna langzaam verdween.
Hete zand dat gebruikt wordt voor het zandsculpturen is rivierzand uit de Maas. Dit houdt in dat dit zand hoekige vormen heeft, zoals hierboven al uitgelegd staat, waardoor het perfect in elkaar past. Als het zandsculptuur klaar is wil je er natuurlijk zo lang mogelijk van genieten, maar we wonen nog steeds in Nederland, dus een regenbui komt nooit heel onverwacht. Gelukkig is het geen probleem voor het zandsculpturen. Het regenwater wordt opgenomen door het zand en verdampt weer zodra de regen gestopt is. Hierdoor blijven de beelden mooi en geeft de regen bijna geen schade.
Wind & storm
Net zoals de regenbuien, staat Nederland ook bekend om de wind. Gelukkig is dat, net als de regen, geen grote vijand voor het zandsculpturen. Doordat het zand zo hard is aangestampt (compacten) kan de wind er niet tussenkomen, waardoor het zand stevig op zijn plaats blijft. Er is gemeten dat een zandsculptuur windkracht 7 kan doorstaan.
Stevige wind? Het zandsculptuur blijft waar hij zich bevindt!
Stappenplan
Bij het zandsculpturen is een stappenplan heel erg belangrijk. Zonder stappenplan is de kans dat een zandsculptuur mislukt of halverwege instort groot.
Stap 1 van het stappenplan is het maken van een schets, zodat er geen onnodige stukken zand worden verwijderd, die later toch nodig zijn. Er wordt van boven naar beneden gewerkt, dus het zand dat er af gehaald wordt, kan er niet meer bij geplakt worden.
Stap 2 is een mallenplan maken. Hierbij ga je kijken hoe je de mallen wil plaatsen, zodat je weet waar en hoe je het sculptuur gaat maken.
Stap 3 is het vullen van de mallen. Deze worden gevuld met zand en tegelijkertijd wordt het zand daarin gemengd met water.
Stap 4 is het gemende zand goed aanstampen, ook wel compacten genoemd. Hoe beter je het zand compact, hoe steviger het zandsculptuur wordt. Als er niet goed gecompact wordt, is de kans dat het zandsculptuur instort groot.
Stap 5 is het verwijderen van de mallen. Het zand is nu een vierkant gevormd en klaar om tot een mooi zandsculptuur gemaakt te worden.
Stap 6 is het carven van het vierkante blok. Carven betekent het vormen van een zandsculptuur. Hierbij worden onnodige lagen zand verwijderd en wordt er een beeld gecreëerd.
Hoe lang blijven zandsculpturen staan?
Als alle stappen van het stappenplan goed opgevolgd zijn en er een zandsculptuur is ontstaan, kan deze een hele tijd blijven staan. Een zandsculptuur kan maanden blijven staan, zonder beschadigt te raken door regen en wind. Er zijn verschillende records over het zo lang mogelijk blijven staan van zandsculpturen. Het Nederlandse record ligt op 14 maanden met een zandsculptuur in Madurodam. Het record in Californië staat op 2,5 jaar en als een sculptuur binnen gebouwd wordt, zoals in Japan, kan deze 30 jaar blijven staan.
Zand onder een microscoop
Dr. Gary Greenberg laat ons kennismaken met zand. Nu zal je denken zand? Dat zie je toch makkelijk zelf op een strand? Dat is zeker waar, maar nog nooit zag je deze schoonheid van zand. Dr. Gary Greenberg fotografeert zand 100 tot 300 keer uitvergroot. Hij fotografeert zand van verschillende stranden van Okinawa in Japan tot Maui Hawaii en Californië in de Verenigde Staten. Zand lijkt misschien in het eerste opzicht niet bijzonder, maar zodra je deze foto’s hebt gezien, denk je daar meteen anders over.
Wie is Wilfred Stijger?
Wilfred Stijger is een gepassioneerde zandcarver en al zo’n 27 jaar actief met zand. Wilfred reist de hele wereld over voor het zandsculpturen en blogt hierover. In deze blogs neemt hij je mee met de reizen die hij maakt, de dingen die hij meemaakt en krijg je een kijkje in het vak. Hij beschrijft de dagen van het zandsculpturen en toont trots de resultaten.
Naast het zandsculpturen zelf, vindt Wilfred het ook een uitdaging om nieuwe tools, gereedschappen voor het zandsculpturen, te bedenken.
Waarom vinden mensen zandsculpturen leuk?
Een veel voorkomende vraag is; ‘wat is er dan zo leuk aan zandsculpturen?’ Een vraag die ik mezelf ook stelde voordat ik de eerste keer mee mocht. Allereerst is het fantastisch om te zien hoe er vanuit een vierkant blok zand een waanzinnig mooi sculptuur kan ontstaan. Het is bizar hoeveel gevarieerde sculpturen er gemaakt kunnen worden. Daarnaast is zand gewoon heel fijn om mee te werken. Je mengt het met water en stampt het stevig aan, waarna er de meest mooie vormen ontstaan.
Teambuilding
Veel mensen beginnen het zandsculpturen met het idee dat er nooit iets moois uit kan komen. Het is tenslotte aan het begin gewoon zand, maar zodra het zand goed gecompact is en er een stevig vierkant ontstaat, verandert dat ‘gewone’ zand al in een stevig blok. Dan begint het leuke werk. Met verschillende tools, gereedschappen, worden er vormen en een structuur gemaakt. En je zal zien, in een groep is er altijd wel iemand die met een goed idee komt. Teamwork is hierdoor erg belangrijk en zo ontstaan de mooiste zandsculpturen.
Wat is het verschil tussen…?
Zandsculpturen is een van de activiteiten waarbij mensen de mooiste creaties maken van zand. Speksteen snijden is bijna hetzelfde, alleen wordt er dan met een zachte steen gewerkt in plaats van met zand. Daarnaast hebben we ook nog houtsnijden, wat ook weer heel erg op zandsculpturen en speksteen snijden lijkt.
Het verschil tussen deze 3 activiteiten is het materiaal. Er wordt bij allemaal begonnen met een groot stuk zand, steen of hout en door middel van het weghalen van lagen, ontstaat er een beeld. Natuurlijk hebben deze activiteiten allemaal hun moeilijkheden en tools, maar eenmaal eraf is, niet meer er bij.
Bij het zandsculpturen is het bijvoorbeeld lastig om een sculptuur te maken als het zand niet goed gecompact (aangestampt) is en is het bij speksteen snijden lastiger omdat dat harder materiaal is. Ook is het bij houtsnijden lastig omdat er een nerf zit waar rekening mee gehouden moet worden.
Bij het boetseren van klei is dit juist andersom. In tegenstelling tot bij zandsculpturen, speksteen snijden en houtsnijden, kan er bij klei materiaal bijgevoegd worden. Een klei beeldje begint vaak met een klein stukje klei en groeit verder door andere stukken klei die erbij gevoegd worden.
